آیا میتوان بجای فیزیوتراپی از ماساژ درمانی استفاده کرد؟ | فیزیوتراپی چیست؟ | مراحل فیزیوتراپی

برخی افراد با تصور اینکه آب درمانی و ماساژ درمانی جایگزین فیزیوتراپی می باشد، به جای فیزیوتراپی به انجام روش های درمانی دیگر می‌پردازند.

ماساژ درمانی و فیزیوتراپی هر دو روش‌های درمانی هستند که به بهبود وضعیت جسمی و کاهش درد کمک می‌کنند، اما هدف و نحوه عمل آنها متفاوت است.

فیزیوتراپی بیشتر بر روی تقویت عضلات، اصلاح حرکات بدن و بهبود عملکرد مفاصل تمرکز دارد و معمولاً توسط متخصصین فیزیوتراپی انجام می‌شود.

این روش شامل تمرینات خاص، درمان‌های دستی، دستگاه‌های الکتروتراپی و سایر تکنیک‌ها است. در مقابل، ماساژ درمانی بیشتر بر روی کاهش تنش عضلانی، بهبود جریان خون و کاهش استرس تأکید دارد و می‌تواند به عنوان مکمل فیزیوتراپی استفاده شود، اما جایگزین آن نخواهد بود.

در برخی موارد، ماساژ درمانی ممکن است به تسکین درد و شل شدن عضلات کمک کند، اما برای درمان مشکلات پیچیده‌تر یا آسیب‌های جسمی، فیزیوتراپی نقش بیشتری دارد.

بنابراین، بسته به نوع مشکل، این دو روش می‌توانند مکمل یکدیگر باشند یا در برخی شرایط ماساژ درمانی به عنوان یک گزینه موقتی برای تسکین درد و افزایش راحتی استفاده شود.

پادکست فیزیوتراپی

بیشتر بدانید: بهترین دکتر فوق تخصص شانه کیست؟

فیزیوتراپی چیست؟

فیزیوتراپی (physiotherapy)، یک روش درمانی است که به منظور رفع اختلالات حرکتی، اسکلتی، عصبی و ماهیچه ای انجام می‌شود که شاخه ای از علوم پزشکی و زیر شاخه ی توانبخشی می باشد.

معنی لغوی این کلمه، درمان جسمی یا درمان فیزیکی می باشد. فرد فیزیوتراپیست، با بهره گیری از علم فیزیوتراپی و با آنالیز فیزیولوژیک، آناتومیک و بیماری های فرد بیمار، برنامه ی درمانی اختصاصی بیمار را طراحی می نماید. پروسه ی فیزیوتراپی با بهره گیری از تمرین های ورزشی، تمرین های حرکتی و خانگی، ابزارهای تولید کننده ی اشعه ی فروسرخ و ماوراء بنفش، گرما، جریان برق و پرتو های نوری، صورت می پذیرد.

فیزیوتراپی شامل چه روش هایی میشود؟

فیزیوتراپی شامل روش ها و متدهای درمانی مختلفی چون؛ تمرین درمانی، الکتروتراپی، هیدروتراپی، ماساژ درمانی و منوال تراپی می باشد.

• تمرین درمانی به معنی انجام تمرینات حرکتی مخصوص می باشد که برای افراد و بیماری های مختلف، متفاوت می باشند. این تمرین ها به منظور کاهش درد، بهبود حرکات دستگاه حرکتی، افزایش قدرت و توانایی عضلانی انجام می شوند. با توجه به وضعیت بهبود بیماری، کیفیت و میزان تمرین ها متغیر می باشد.

مراحل فیزیوتراپی

مراحل فیزیوتراپی به طور کلی شامل چند مرحله اصلی است که هرکدام در بهبود وضعیت بیمار نقش دارند. این مراحل ممکن است بسته به نوع مشکل و نیاز بیمار کمی متفاوت باشند، اما معمولاً شامل مراحل زیر هستند:

۱٫ مشخص کردن مشکل و ارزیابی وضعیت بیمار

در اولین جلسه فیزیوتراپی، فیزیوتراپیست ابتدا به بررسی وضعیت بیمار می‌پردازد. این مرحله شامل:

مصاحبه بالینی: پرسش از بیمار در مورد تاریخچه پزشکی، علائم، درد و مشکلات موجود.

آزمون‌های فیزیکی: ارزیابی حرکت، قدرت عضلانی، انعطاف‌پذیری، تعادل، وضعیت بدنی و مشکلات مرتبط با حرکات خاص.

تصاویر و آزمایشات اضافی: در برخی موارد، فیزیوتراپیست ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر از نتایج آزمایشات تصویری (مثل رادیوگرافی یا MRI) یا آزمایشات پزشکی کمک بگیرد.

۲٫ تشخیص و برنامه‌ریزی درمان

پس از ارزیابی، فیزیوتراپیست تشخیص دقیقی از مشکل می‌دهد و یک برنامه درمانی شخصی‌سازی شده طراحی می‌کند. این برنامه معمولاً شامل اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت درمانی است که به وضعیت خاص بیمار بستگی دارد. هدف از این مرحله ایجاد یک مسیر درمانی موثر برای تسکین درد، بهبود عملکرد و پیشگیری از آسیب‌های بیشتر است.

۳٫ اجرای درمان‌های دستی و فیزیکی

در این مرحله، درمان‌های مختلف فیزیوتراپی به کار گرفته می‌شوند. این درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

تمرینات تقویتی و کششی: برای تقویت عضلات ضعیف و بهبود انعطاف‌پذیری مفاصل.

ماساژ درمانی: برای کاهش تنش عضلانی، بهبود گردش خون و تسکین درد.

الکتروتراپی: استفاده از دستگاه‌های الکتریکی برای تسکین درد، تحریک عضلات یا بهبود فرآیندهای التیام.

تکنیک‌های درمان دستی: مانند manipulations (حرکت دادن مفاصل) یا mobilizations (حرکت دادن مفاصل به صورت آرام).

آب درمانی: اگر نیاز باشد، فیزیوتراپیست ممکن است از آب برای تقویت عضلات و حرکت مفاصل استفاده کند.

بیشتر بدانید: بهترین فوق تخصص آرنج تهران

۴٫ آموزش و مشاوره به بیمار

فیزیوتراپیست به بیمار روش‌های صحیح حرکت و فعالیت را آموزش می‌دهد تا از بروز مجدد آسیب‌ها جلوگیری شود. این آموزش‌ها می‌تواند شامل:

اصلاح وضعیت بدن: آموزش نحوه نشستن، ایستادن و راه رفتن صحیح.

تمرینات خانگی: فیزیوتراپیست تمرینات خاصی را به بیمار معرفی می‌کند تا در خانه انجام دهد.

تکنیک‌های پیشگیری از آسیب: مشاوره در خصوص نحوه انجام فعالیت‌های روزانه به شیوه‌ای که آسیب به بدن وارد نشود.

۵٫ پیشرفت درمان و ارزیابی مجدد

در جلسات بعدی، فیزیوتراپیست پیشرفت بیمار را ارزیابی کرده و بر اساس آن، برنامه درمانی را به‌روزرسانی می‌کند. این ارزیابی‌ها شامل:

بررسی میزان کاهش درد و بهبود حرکت

ارزیابی تأثیر تمرینات و درمان‌های انجام شده

تنظیم و تغییر درمان‌ها بر اساس پیشرفت و نیازهای بیمار

۶٫ نگهداری و بازتوانی

پس از رسیدن به اهداف درمانی اولیه، فیزیوتراپیست ممکن است بیمار را به برنامه‌های نگهداری و بازتوانی هدایت کند تا از بروز مشکلات مجدد جلوگیری شود. این شامل انجام تمرینات تقویتی و کششی منظم و مشاوره در خصوص سبک زندگی سالم است.

۷٫ پایان درمان

پس از بهبودی کامل یا رسیدن به اهداف درمانی، فیزیوتراپیست روند درمان را خاتمه می‌دهد. بیمار معمولاً تحت نظارت ادامه‌دار قرار می‌گیرد تا از بروز مجدد مشکلات جلوگیری شود.

مراحل فیزیوتراپی از ابتدا تا پایان ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد، اما هدف همیشگی آن بهبود کیفیت زندگی بیمار و کاهش درد و مشکلات حرکتی است.

آب درمانی و ماساژ درمانی جایگزین فیزیوتراپی

در زمان انجام فیزیوتراپی، آب درمانی، ماساژ درمانی و سنگ درمانی به توصیه ی پزشک متخصص، سبب بهبود وضعیت جسمانی فرد می گردد.سلامت و تندرستی، نعمت با ارزشی است که همه به اهمیت آن واقف می باشند. گاهی بر اثر تصادف، افتادن، اتفاقات ناخواسته و یا فرسودگی اعضای بدن، جسم انسان دچار تروما یا آسیب می‌شود. برخی آسیب ها سطحی بوده و مشکلی برای فرد ایجاد نمی کنند.

اما آسیب هایی مانند آرتروز، دیسک کمر، سیاتیک،شکستگی استخوان، در رفتگی مفصل، آسیب عضلانی و آسیب ستون فقرات سبب ایجاد مشکلات حرکتی در فرد می گردند.

هدف از انجام فیزیوتراپی

• افزایش قدرت عضلانی فرد

• افزایش کیفیت فعالیت های جسمانی

• تقویت عملکرد سیستم حرکتی

• تقویت توان و تحمل عضلانی

• کمک به کاهش درد و کاهش آسیب

از آنجایی که فیزیوتراپی تمام حرکات جسمانی و فعالیت های فیزیکی را در بر می‌گیرد، در درمان تمام بیماری ها و اختلالات حرکتی مؤثر می باشد. بیماران ارتوپدی، بیماران دارای مشکلات تنفسی، بیماران دارای اختلالات قلب و قفسه ی سینه، بیماران دارای مشکلات لگنی و کف لگن، بیماران استراحت مطلق یا بستری شده، افراد دچار سوختگی، افراد داری ناتوانی جسمی و بیماران مغز و اعصاب(نورولوژی)، تحت مراقبت ها و درمان های فیزیوتراپی، مداوا می شوند.

الکتروتراپی چیست؟

• الکتروتراپی به معنی بهره گیری از اشعه های ماورا بنفش و فروسرخ، جریان الکتریکی، جریان اولتراسوند، جریان امواج مغناطیسی و… به منظور بهبود وضعیت جسمانی فرد می باشد. در الکتروتراپی، از جریان های الکتریکی ضعیف به منظور تحریک پوست، تحریک عضله، تحریک اندام های مختلف و افزایش عملکرد اعصاب ضعیف شده استفاده می کنند.

قبل از انجام الکتروتراپی ابتدا، وضعیت بیمار و میزان پیشرفت بیماری را بررسی می نمایند. سپس به تناسب وضعیت بیمار، وسیله ی الکتروتراپی و میزان امواج استفاده شده توسط پزشک و تراپیست تعیین می‌شوند.

درمان هیدروتراپی چیست؟

• هیدروتراپی به معنی آب درمانی می باشد و شامل تمرینات و حرکت های اختصاصی در آب گرم و سرد می باشد. تمرینات هیدروتراپی، بر اساس وضعیت جسمانی بیمار، مرحله ی بیماری و شرایط بیمار، توسط فیزیوتراپیست تعیین می شوند. حرکات و تمرینات آب درمانی، شامل تمرینات کششی، تمرینات انعطافی، تمرینات استقامتی، تمرین گام و راه رفتن و تمرین الگوهای رفتاری و حرکتی جدید می باشد.

هر کدام از تمرینات متناسب با وضعیت فرد بیمار، انجام می‌شوند. از آب درمانی به منظور کاهش دردهای طولانی و مزمن، رفع اختلالات اعصاب محیطی و مرکزی، رفع بیماری های قلب و عروق، رفع بیماری های تنفسی و ریوی، رفع ناتوانی های عضلانی و رفع اختلالات و آسیب های اسکلتی بهره می‌گیرند.

منوال تراپی یا ماساژ درمانی

• منوال تراپی یا ماساژ درمانی که به عنوان درمان دستی هم شناخته می‌شود، یکی از شاخه های نوین فیزیوتراپی می باشد. ماساژ درمانی شامل حرکات و تکنیک های خاصی است که توسط دست های فرد فیزیوتراپیست انجام می‌شوند. این تکنیک ها و حرکات ماساژ بر روی اندام ها، عضلات، ستون مهره ها، پاها، دست ها و شانه ها به منظور بهبود وضعیت جسمانی و تسریع پروسه ی درمان، انجام می شوند.

فرد تراپیست با حرکات حرفه ای، مفاصل، عضلات، استخوان ها و غضروف ها را در جهت های صحیح و مفید، ماساژ می دهد. منوال تراپی به منظور کاهش درد، کاهش فشار مفصلی و عضلانی، کاهش استرس، کاهش التهاب مفاصل، بهبود حرکات مفاصل و افزایش کیفیت حرکات بدن انجام می شود. منوال تراپی در بهبود اختلالات مختلفی کاربرد دارد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.

• حرکات ماساژ درمانی سبب بهبود آزادسازی پیک های شیمیایی هورمون های کاهنده ی درد می شوند.

• منوال تراپی، در کاهش درد های ستون فقرات، دردهای گردنی و دردهای لگنی بسیار موثر می باشد.

• جا انداختن مفاصل و رفع خستگی مفاصل از کاربردهای شاخص ماساژ درمانی می باشند.

• عارضه های مفاصل اصلی بدن شامل؛ لگن، گردن، دست، ران و آرنج، توسط منوال تراپی، رفع می شوند.

• این تمرینات برای افراد با بیماری های خاص، افراد دارای اختلال نرمی مفاصل و افراد تحت عمل جراحی استخوان و مفاصل، اصلا مناسب نمی باشند.

چرا آب درمانی جایگزین مناسبی برای فیزیوتراپی نمی باشد؟

با توجه به توضیحات ذکر شده، آب درمانی و ماساژ درمانی، زیر شاخه ی علم فیزیوتراپی محسوب می‌شوند. بنابراین آب درمانی و ماساژ درمانی جایگزین فیزیوتراپی نمی باشند. گاهی بیماران به منظور آسان نمودن اعمال فیزیوتراپی از آب درمانی و ماساژ درمانی بهره می گیرند. به صورتی که برای آب درمانی به استخر مراجعه کرده و به منظور ماساژ درمانی از دستگاه های ماساژ خانگی استفاده می نمایند.

این روش با اعمال تخصصی فیزیوتراپی مغایرت دارد و احتمال افزایش آسیب به فرد را افزایش می دهد. آب درمانی و ماساژ درمانی به عنوان مکمل فیزیوتراپی انجام می شوند و باید تحت نظر فیزیوتراپیست متخصص انجام شوند تا نتیجه ی موثر حاصل شود. به منظور کسب اطلاعات بیشتر و روش های درمانی موثر می‌توان به کلینیک دکتر علیرضا فرهمندی مراجعه نمود.

سوالات متداول

۱- چه مشکلاتی را می‌توان با فیزیوتراپی درمان کرد؟

فیزیوتراپی برای درمان طیف وسیعی از مشکلات از جمله دردهای گردن، کمر، شانه و زانو، آسیب‌های ورزشی، اختلالات حرکتی بعد از جراحی، مشکلات مفصلی و عضلانی، بیماری‌های عصبی مانند سکته مغزی یا ام اس و مشکلات تنفسی کاربرد دارد.

۲- آیا فیزیوتراپی درد دارد؟

در بسیاری از موارد، فیزیوتراپی به دلیل انجام تمرینات یا درمان‌های دستی ممکن است کمی ناراحتی یا درد ایجاد کند، اما این درد معمولاً موقتی است و هدف آن بهبود عملکرد و کاهش درد بلندمدت است.

۳- چند جلسه فیزیوتراپی برای برطرف شدن مشکلم نیاز دارم؟

تعداد جلسات فیزیوتراپی بستگی به نوع مشکل، شدت آن و وضعیت بیمار دارد. برای برخی مشکلات ممکن است تنها چند جلسه کافی باشد، در حالی که برای مشکلات پیچیده‌تر یا مزمن، نیاز به جلسات بیشتری وجود دارد. فیزیوتراپیست برنامه درمانی متناسب با وضعیت شما خواهد داشت.

۴- آیا فیزیوتراپی برای همه مناسب است؟

فیزیوتراپی معمولاً برای اکثر افراد بی‌خطر است، اما در برخی شرایط خاص مانند عفونت‌ها، برخی از بیماری‌های پوستی یا شرایط حاد باید با پزشک مشورت کنید. فیزیوتراپیست قادر است درمان را متناسب با وضعیت خاص شما تنظیم کند.

۵- آیا فیزیوتراپی پس از جراحی مفید است؟

بله، فیزیوتراپی پس از جراحی بسیار مفید است و می‌تواند به بازگشت سریع‌تر به حرکت طبیعی، تقویت عضلات، بهبود دامنه حرکتی و کاهش خطر عوارض پس از جراحی کمک کند.

۶- آیا فیزیوتراپی جایگزین دارو یا جراحی است؟

فیزیوتراپی می‌تواند به عنوان یک درمان غیرجراحی و غیر دارویی موثر عمل کند، اما در برخی از مشکلات، ممکن است نیاز به ترکیب فیزیوتراپی با دارو یا حتی جراحی باشد. این بستگی به نوع و شدت مشکل دارد.

۷- چگونه باید فیزیوتراپی را شروع کنم؟

ابتدا باید با پزشک خود مشورت کنید تا تشخیص دقیق از مشکل شما داده شود. سپس پزشک شما را به فیزیوتراپیست ارجاع می‌دهد و فیزیوتراپیست برنامه درمانی مناسب را برای شما تدوین خواهد کرد.

۸- آیا می‌توانم در خانه فیزیوتراپی کنم؟

برخی از تمرینات و تکنیک‌های فیزیوتراپی را می‌توان در خانه انجام داد، اما باید تحت نظر فیزیوتراپیست و با راهنمایی او باشد. فیزیوتراپیست به شما نحوه انجام تمرینات صحیح را نشان می‌دهد و اطمینان می‌دهد که درمان به درستی پیش می‌رود.

۹- آیا فیزیوتراپی هزینه‌بر است؟

هزینه فیزیوتراپی بستگی به محل و نوع خدمات درمانی دارد. در برخی بیمه‌ها فیزیوتراپی تحت پوشش است و می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد. به همین دلیل، بهتر است قبل از شروع درمان، اطلاعات لازم در خصوص هزینه‌ها و پوشش بیمه‌ای را کسب کنید.